“AUTISME IS VOOR DE POLITIE EEN SUPERKRACHT”

Bron, DvhN, 15-02-2020

Oog voor detail, analytisch denken, eerlijkheid en grote loyaliteit

Bas van Sluis

Bij de politie Noord-Nederland werken sinds kort twee medewerkers met autisme en eentje met ADHD. De drie analyseren video-beelden en werken verhoren uit. De start is veelbelovend. „Voor het eerst in mijn leven heb ik een baan waarin ik nuttige dingen doe.”

Zijn blik is strak gericht op twee forse computerschermen. Alsof er in het kamertje een kaasstolp over hem is geplaatst. Hij tuurt onverstoorbaar naar het scherm waarop camerabeelden vanaf een bedrijfspand zijn te zien. Je zou een kanon naast zijn oor kunnen afschieten en nog zal hij zijn blik niet van het beeldscherm halen.

Henri is 46 jaar, hij komt uit de provincie Groningen en hij heeft autisme. Ooit kreeg hij de diagnose PDD-NOS. Sinds 2 december werkt hij voor de politie Noord-Nederland.

Het is een experiment van de Dienst Regionale Recherche (DRR), waartoe is besloten omdat het werken met mensen met autisme een groot succes bleek in onder meer Den Haag. „Daar hebben ze meegeholpen aan het oplossen van grote zaken”, vertelt recherchechef Ria van der Veen.

Oog voor detail

En dat is ook het idee van de politie voor Drenthe, Groningen en Friesland. „Ze hebben oog voor detail”, zegt Van der Veen. „En dat is belangrijk voor deze functie.” Ook in Noord-Nederland verloopt de proef voorspoedig.

Martin, een medewerker met ADHD, werkte bijvoorbeeld een verhoor uit van de verdachte van de Groningse bioscoopmoorden. Voor dat uitwerken moet je intikken wat er tijdens het verhoor wordt gezegd en bovendien zo feitelijk mogelijk beschrijven wat er gebeurt. „En daar is Martin heel goed in”, zegt Van der Veen.

De kwaliteiten van mensen met autisme

Oog voor detail, analytisch denken, eerlijkheid, loyaliteit en technisch inzicht: een greep uit de sterke punten die volgens de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) vaak in verband worden gebracht met mensen met autisme. Op sociaal gebied hebben ze het vaak lastiger. Hun ‘sociale intuïtie’ lijkt anders ontwikkeld, aldus de NVA.

Door hun uitzonderlijke talent voor concentratie en aandacht voor details pikken deze politiemedewerkers cruciale informatie veel sneller op, zegt Van der Veen. „Informatie die handig kan zijn bij grote onderzoeken. Dat doen ze echt sneller dan de gemiddelde collega hier op de recherche-afdeling.”

Henri is een van de twee camerabeeldspecialisten die sinds kort bij de politie Noord-Nederland werken. „Ik kan me heel goed concentreren”, vertelt hij op een politiebureau in Groningen. „Zo goed zelfs dat ik er echt uitgehaald moet worden.”

Saga Norén uit ‘The Bridge’

Als een soort Rain Man – uit de Amerikaanse dramafilm over Raymond, gespeeld door Dustin Hofman, die een autistisch genie is – focust hij op de kleinste details. De screensaver van Henri toont een plaatje van de Scandinavische serie The Bridge, over rechercheur Saga Norén met het syndroom van Asperger.

Een topserie, vindt hij.

„Slordigheden vallen me wel direct op”, zegt hij. Hij vertelt over een scène uit The Bridge waarin een auto opduikt. „In de volgende scène zie je dezelfde auto, maar met een ander kenteken.”

Minder sociaal

Henri is superenthousiast over zijn nieuwe baan. Werken bij de politie vindt hij sowieso mooi. Maar hij is extra blij omdat hij het bij eerdere banen nooit lang volhield. „De sociale kant van mij werkt gewoon anders. Bij deze baan kan ik mij ultiem concentreren en hoef ik minder sociaal te zijn.”

Mensen met autisme hebben meer moeite met de verwerking van prikkels, met het scheiden van hoofd- en bijzaken en met het herkennen van emoties. Ze hebben heldere communicatie nodig, zeker bij het werk.

Een gezellig praatje zit er vaak niet in. Ze willen gewoon door met hun werk. Niet om onaardig te zijn, maar omdat ze vinden dat ze daarvoor gekomen zijn, meldt de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). „Daarom begeleiden wij deze collega’s continu”, vertelt recherchechef Van der Veen.

‘Voor het eerst een nuttige baan’

Henri straalt als hij over zijn nieuwe werk vertelt. „Eigenlijk is het gewoon geweldig. Ik kan iets doen waar mijn autisme mij niet in de weg zit, maar waar autisme juist kan helpen. Voor het eerst in mijn leven heb ik een baan waarin ik nuttige dingen doe. Waar ik kan helpen zaken op te lossen.”

Zo is het precies, vertelt Van der Veen. „We zien niet hun beperking, maar juist hun talent. Henri ziet dingen die onze rechercheurs niet zien.”

Het is de bedoeling dat de politie het experiment minimaal een jaar lang draait. Onder meer om de administratieve last van rechercheurs te verminderen. Het bekijken van alle camerabeelden is een tijdrovende klus. Van der Veen: „We worden overstelpt met beeldmateriaal van camera’s en mobieltjes. Hartstikke goed natuurlijk, maar al die terabytes aan beelden moeten wel worden doorgeploegd.”

Een prikkelvrije ruimte en een hyperfocus

Henri en zijn collega’s zitten zes uur per dag op hun politiekamer. Je mag pas naar binnen als je eerst op de deur hebt geklopt. ‘Prikkelvrije ruimte’, staat op de deur. Ze bekijken zes uur per dag camerabeelden voor meerdere onderzoeken. Op zoek naar bewijs. „Zes uur is wel zo ongeveer het maximum”, zegt hij. „Zelfs een autist ziet het na zes uur niet meer zo goed.”

De 36-jarige Martin werkt eveneens vanaf december in het nieuwe ‘autisten-team’. Autisme heeft hij echter niet, ADHD wel. Hij werkt politieverhoren uit. „Vooral van zware zaken. Verhoren van slachtoffers, van getuigen en van verdachten.”

Hij kan supersnel typen: zeker 400 aanslagen per minuut. Ook hij kan zich enorm goed focussen. Martin: „Mensen denken dat ADHD’ers een concentratiestoornis hebben, maar als ik ergens in geïnteresseerd ben, dan heb ik een hyperfocus.”

Heftige beelden

Henri en Martin krijgen vaak gevoelige beelden te zien. Beelden uit moord-, doodslag- en zedenzaken. „Het valt mij op dat veel mensen koud en kil zijn”, zegt Martin.

Henri haalt zijn schouders op. Hij kan de beelden makkelijk van zich afzetten, vertelt hij. „Misschien omdat autisten wat minder empathie voelen. Dat kan. Ik kan me er goed van afsluiten. Als het me zelf niet overkomt, dan doet het me gewoon niet zoveel.”